В каком же архиве находятся заметки и план романа Я. Мавра «Последние с Эриды»?
В числе прочих рецензий на фантастику Янки Мавра, Э. С. написала ещё одну, необычную.
Э. С. обнаружила в архиве Янки Мавра план НФ романа-памфлета «Последние с Эриды». Местонахождение этого плана и набросков романа сейчас неизвестны. По всей видимости, они были написаны в конце 1940-х — конце 1950-х гг., в период «холодной войны» между СССР и капиталистическими странами. Тогда название планеты Эрида, как и её существование, относилось к области фантастики.*
Аб тым, што Я. Маўр быў перакананым прыхільнікам навукова-фантастычнага жанру (сам ён называў сябе «старым выпрабаваным прыгоднікам»), сведчыць і неажыццяўлёная задума рамана «Апошнія з Эрыды». Згодна з планам, які захоўваецца ў архіве пісьменніка, раман павінен быў складацца з дзвюх кніг: «Дачка неба» і «Гібель планеты». Мяркуючы па асобных нататках, твор быў задуман, як палітычны раман-памфлет.
О том, что Я. Мавр был убеждённым сторонником научно-фантастического жанра (сам он называл себя «старым испытанным приключенцем»), свидетельствует и неосуществлённый замысел романа «Последние из Эриды». Согласно плану, который хранится в архиве писателя, роман должен был состоять из двух книг: «Дочь неба» и «Гибель планеты». Судя по отдельным заметкам, произведение было задумано, как политический роман-памфлет.
Э. С. Гурэвіч. Янка Маўр: нарыс жыцця і творчасці. Мн. Бел. навука. 2004, с. 132
*[ Эрида – карликовая планета Солнечной системы: расположение за Плутоном, описание и характеристика, открытие, фото, имя, интересные факты, спутники, расстояние.
Эрида считается крупнейшей карликовой планетой Солнечной системы и стоит на 9-м месте по размеру. Она настолько крупная, что некоторые называют ее десятой планетой. Находится за орбитой Плутона. Считается транснептуновым объектом (ТНО) и частью рассеянного диска.
Открытие карликовой планеты Эриды было важным моментом, потому что по размеру превосходит Плутон. Именно она подтолкнула к пересмотру определения понятия «планета».
Обнаружение карликовой планеты Эрида
Впервые Эриду (136199 Eris по каталогу ЦМП) заметили в 2003 году. Это сделала команда Майкла Брауна в Паломарской обсерватории. Находку официально подтвердили в 2005 году.
Классификация карликовой планеты Эрида
На момент нахождения ученые считали, что видят 10-ю планету, потому что это было небесное тело в поясе Койпера, которое по размеру обошло Плутон. Некоторые согласились, но появились и те, кто начал спорить о природе объекта. На тот момент само определение не обладало четкими критериями.
МАС пришлось вмешаться в 2006 году и выдвинуть список требований. Планета обязана быть массивной, чтобы создать сферическую форму, вращаться вокруг Солнца и очистить территорию вокруг себя от лишних тел.
Оказалось, что некоторые объекты, включая Плутон, не соответствуют последнему требованию. Поэтому выдвинули новую категорию – карликовые планеты.
Название карликовой планеты Эрида
Интересно, что в греческой мифологии Эрида была богиней раздора. Официально это название присвоили в 2006 году после длительного периода определения класса объекта.
Рядом с карликовой планетой Эрида проживает один спутник – Дисномия, считающаяся в мифе дочерью Эриды. Ее нашли через несколько месяцев после обнаружения карликовой планеты https://v-kosmose.com/karlikovyie-planety... ]
***
Эти же сведения первоначально были опубликованы в монографии «Янка Маўр: нарыс жыцця і творчасці» / Э. С. Гурэвіч. — Мінск : Навука і тэхніка, 1983. — 205, [2] с.
З 16 мая па 16 чэрвеня 2013 г. ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі (3-ці паверх, кальцавы калідор) праходзіла выстаўка “Чараўнік з краіны маленства”, прысвечаная 130-годдзю з дня нараджэння Янкі Маўра (1883–1971).
Да 130-годдзя з дня нараджэння класіка беларускай дзіцячай літаратуры Нацыянальная бібліятэка Беларусі сумесна з Дзяржаўным музеем гісторыі беларускай літаратуры падрыхтавала кніжную выстаўку “Чараўнік з краіны маленства”. Экспазіцыя складаецца з трох раздзелаў і змяшчае шэраг матэрыялаў пра жыццё і творчасць таленавітага беларускага пісьменніка, знаёміць з яго творамі гістарычнай, ваеннай, прыгодніцкай і фантастычнай тэматыкі.
У раздзеле “Янка Маўр. Рамантык. Падарожнік. Педагог” прадстаўлены матэрыялы з фондаў Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры: рукапісы “У майстэрні”, “Чаму навучыла мяне крытыка” (1950), машынапісныя тэксты “Как создавалась книга”, “Ніколі не забудзем” (1948), нататкі, фотаздымкі розных гадоў, кнігі з дароўнымі надпісамі Янку Маўру. Прыцягваюць увагу асабістыя рэчы пісьменніка, яго пісьмовыя прыборы, скрынка з інструментамі, а таксама партфель з дароўным надпісам самому сабе “Паважанаму Янку Маўру на памяць пра яго 20-гадовую бескарыслівую літаратурную дзейнасць ад І.М. Фёдарава. 1946”.
Раздзел “Мудрэц з душою хлапчука” прысвечаны жыццёваму шляху пісьменніка багатай фантазіі, які ніколі не быў за мяжою, але дакладна перадаваў у сваіх творах экзатычнасць прыроды і жыццё іншаземных народаў. Ён выдатна валодаў міжнароднай мовай эсперанта і вёў актыўную перапіску з настаўнікамі многіх краін: Англіі, Новай Зеландыі, Інданезіі, Амерыкі і інш.
В Нац.. б-ке Беларуси и Научной б-ке им. Я. Коласа НАН Беларуси не обнаружились эти заметкки ( наброски романа).
У фондах Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры захоўваецца каля 200 музейных прадметаў, звязаных з жыццём і творчасцю Янкі Маўра. Першыя прадметы, прынятыя на пастаяннае захоўванне, былі перададзены сынам Янкі Маўра Фёдаравым Фёдарам Іванавічам у 1987 г. Сярод матэрыялаў: асабістыя рэчы пісьменніка, фатаграфіі, дакументы, кнігі. Пазней нашчадкамі пісьменніка ў фонды музея было перададзена яшчэ каля 100 прадметаў, якія папоўнілі музейныя калекцыі “Рэчы побыту”, “Фотадакументы”, “Рукапісы” і “Часопісы”.
http://bellitmuseum.by/virtualnaya-vyista...
Архіў Я. Маўра захоўваецца ў сына пісьменніка акадэміка АН БССР Ф. І. Фёдарава, якому аўтар працы выказвае шчырую падзяку за дадзеную магчымасць карыстацца неапублікаваннымі матэрыяламі. Далей усе матэрыялы з гэтага архіва падаюцца без спасылак.
«Янка Маўр: нарыс жыцця і творчасці» / Э. С. Гурэвіч. — Мінск : Навука і тэхніка, 1983. — с. 13
БГАМЛИ — фонд 290, папка с дневниками и заметками, набросками будущих произведений (?)
БГАМЛИ ф. 290
Название фонда: Янка Мавр (Фёдоров Иван Михайлович), детский писатель, переводчик, заслуженный деятель культуры БССР, лауреат Государственной премии БССР
Дата (даты): 1903-1980
Вид фонда: Личный фонд
Объем фонда: 165 ед. хр.
Язык документов: белорусский, русский, литовский
1903-1980 Рукописи Я.Мавра: романы, повести, пьесы, рассказы; очерки, зарисовки, заметки, фельетоны, рецензии, интервью. Переписка: письма Я.Мавра А.И.Якимовичу, Л.А.Миленькому и др.; письма Я.Мавру от Я.Коласа, А.Л.Тонкеля, В.И.Шевченко и др. Документы к биографии Я.Мавра: личные документы, документы литературной и служебной деятельности, о праздновании юбилеев. Документы о Я.Мавре: стихотворение, очерк, воспоминания, информации, рецензии. Фотографии, индивидуальные и в группах
Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва: Даведнік. Вып.І. Паступленні 1960—1992 гт. Рэд.кал.
В.Я.Данекіна і інш.; Склад. І.Л.Асецкая і інш. — Мн.: БелНДІДАС, 1997. — 471 с.
Маўр Я.
Ф. 290; воп.1; 165 адз. зах.; 1903—1980 гг.
Маўр Янка (Фёдараў Іван Міхайлавіч) (1883—1971) — дзіцячы пісьменнік, перакладчык; заслужаны дзеяч культуры БССР (1968); лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1972).
Рукапісы Я.Маўра. Раман: «Дзяўчьша-маці» (1946—1947); аповесці: «Аповесць будучых дзён” (1932), «Шлях з цемры» (1946—1948), «Тысяча дзён» (1947), «Фантамабіль прафесара Цылякоўскага» (1954); п'есы: «Хата з краю» (1938), «Памылка» (1940), «Балбатун» (1941); апавяданні: «Чужаземец» (1932), «Казка пра смелага акцябронка Рому» (1935), «Спартак» (1936), «Бярозавы конь» (1938), «Падарожжа ад школы да дому», «Сям«я» (1939), «Начальнік артылерыі” (1940), «На крызе» (1941), «Дзве праўды», «Багіра», «Завошта», «Эталон нявольнікаў» [1945], «Першая ластаўка» (1945—1950), «На парозе будучыні», «Максімка» (1946), «Юбілейны дзед» (1947), «Пестрык» (1948), «Дом пры дарозе», «Запіска», «Знаёмства з героем», «Кастусь і Косцік» (1950); нарысы: «Каляровы душ» (1930), «Падарожжа па
181
Малой Беларускай чыгунцы» (1938), «Детоубнйство» (1945), «Нашы дзеці» (1946), «Невядомы герой», «Раскажы пра сваіх сяброў», «Некалькі слоў пра мараль» (1947), «Як я пазнаёміўся з Я.Коласам» (1952), «На Западном рубеже» (1960); эцюды: «Шапка» (1937), «На краю света» (1942), «Яно» (1946); нататкі (1951—1958), прадмова да рамана «Амок» (1941, 1958); фельето-ны (1947, 1965); рэцэнзіі на творы М.І.Гамолкі (1953), на фільм У.У.Корша-Сабліна «Першыя выпрабаванні» (1961); выступлен-не на сходзе ў СП БССР (1952); інтэрв«ю з кар.: «ЛіМа» (1965), часопіса «Маладосць» (1970); аўтабібліяграфія (1927—1972). Уся-го 58 рук.
Дзённікавыя і чарнавыя запісы да сваіх твораў (1941—1969).
Лісты Я.Маўра: АЛ.Якімовічу (1945), І.А.Вайнштэйну, Л.А.Міленькаму (1958). Усяго 3 адр.
Лісты да Я.Маўра: П.У.Броўкі (1958); В.Р.Дзмітрыева (1970), М.М.Клімковіча (1953), Я.Коласа 10 (1941—1954), М.Т.Пасля-довіча (1968), П.М.Рунца (1968), В.С.Сурскай 19 (1950—1951), А.Л.Тонкеля 8 (1956-1966), В.І.Шаўчэнкі 39 (1955-1965),
С.П.Шушкевіча (1963), У.М.Юрэвіча (1968), Б.У.Якаўлева 8 (1955) і інш. Усяго 50 кар.
Загад міністра адукацыі БССР аб узнагароджанні пісьменніка нагрудным знакам «Вьвдатнік народнай асветы» (1948), дамовы і лісты да Я.Маўра выдавецтваў, рэдакцый газет, часопісаў (1954—1971), асабовы лісток па ўліку кадраў (1967).
Ганаровыя граматы, адрасы, лісты, тэлеграмы Я.Маўру ў сувязі з юбілеямі і ўзнагародамі: мін-ваў, сакратарыята СП БССР, выд-ваў, рэдакцый часопісаў, газет, музеяў; Э.Агняцвет, З.І.Азгура, Я.Брыля, М.М.Носава, М.П.Прыляжаевай і інш. (1948-1968).
Вершы, нарысы, нататкі, інфармацыі, рэцэнзіі, водгукі, ус-паміны П.Н.Кавалёва пра Я.Маўра — маш., друк. выр. (1947— 1980).
Матэрыялы аб смерці Я.Маўра: некралогі, тэлеграмы са спачуваннямі родным і блізкім — маш., друк. выр. (1971).
Ценявы партрэт Я.Маўра — вык. М.М.Медзвядоўскім (1955), фота скульптурнага партрэта Я.Маўра 2 (1955), фота Я.Маўра,
182
індьтідуальныя, 30 (1908—-1969). з сям«ёй 12 (1908—1971), у групах з М.Васільком, А.С.Вялюгіным, П.Ф.Глебкам, АЯ.Міро-навым, М.Г.Ткачовьш, М.Танкам, Я.Османісам і інш., 64 (1950-1964).
Фота пахавання і надмагільнага помніка Я.Маўра 3 (1971).
Пане Вячаславе, гэта асабісты фонд Янкі Маўра, і Э. Гурэвіч сапраўды карысталася матэрыяламі з яго, як бачна па яе працах.
Viktar Zhybul
Дакументы ў 1984 г. здаў у архіў-музей сын Я. Маўра. Але ў распараджэнні Э. Гурэвіч яны відавочна пабывалі раней.
Вы отправили
Дзякуй! Як Ви вважаєте: нумер 290 цьому фjнду вона надала або працівник архіву?
Ср 20:50
Viktar
Viktar Zhybul
Нумары фондам надаюцца рашэннямі экспертна-метадычных камісій архіву. Старонні чалавек у гэтым удзельнічаць не можа.
*******
Э .С. Гуревич. Родилась в 1921 году в маленьком местечке Татарск на Смоленщине, в семье потомственного мастера-сапожника. В 1938 г. поступила в Московский государственный педагогический институт им. Ленина, который окончила досрочно в 1941 г. В том же году, когда началась война, ушла работать в военный госпиталь № 290, который стоял тогда в Москве. С ним прошла всю войну в звании старшины медицинской службы, закончив свой путь под Кенигсбергом....
https://www.interfax.by/article/1241596
***
«А цяпер рыхтуйцеся да найбольш важнага падарожжа. Падарожжа на такую планету, як наша Зямля. Я ўжо казаў вам, што сярод мільярдаў планет нашай Галактыкі такая планета абавязкова знойдзецца. Сілаю фантазіі можна яе знайсці і азнаёміцца з ёю.»
Янка Маўр. Фантамабіль прафесара Цылякоўскага